NHỮNG PHONG TỤC ĐỘC ĐÁO TẾT VIỆT: TINH HOA VĂN HÓA NGÀN ĐỜI

BLOGS - VIENgày: 26-01-2025 bởi: Duy Vũ

NHỮNG PHONG TỤC ĐỘC ĐÁO TẾT VIỆT: TINH HOA VĂN HÓA NGÀN ĐỜI

Sau khi cùng nhau du ngoạn qua không gian Tết ba miền, ta sẽ bước vào một hành trình khám phá những phong tục đặc sắc, như những viên ngọc quý, tô điểm thêm cho bức tranh văn hóa ngày Tết thêm phần rực rỡ. 

Những tập quán này không chỉ là hoạt động thường niên, mà còn là những dấu ấn văn hóa, chứa đựng cả một kho tàng ý nghĩa và giá trị tinh thần sâu sắc.

1. Tục đưa ông Táo về trời: Báo cáo một năm đã qua và gửi gắm ước mơ 

Một trong những phong tục đặc sắc nhất của Tết Việt, chính là, tục rước ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp. Đây không chỉ là một nghi lễ mang tính tín ngưỡng, mà còn là dịp để con người nhìn lại một năm đã qua, với những điều đã làm được và chưa làm được, để từ đó có những định hướng tốt hơn cho năm mới. 

Người dân thả cá chép ngày cúng ông Táo (Báo Người lao động)

(Nguồn : Internet)

Do vậy, những mâm cỗ cúng ông Táo được chuẩn bị chu đáo, với mong muốn ông Táo sẽ “tâu” với Ngọc Hoàng những điều tốt đẹp về gia đình, để năm mới gặp nhiều may mắn và thuận lợi. Đặc biệt ở miền Bắc, người dân còn có thêm tục thả cá chép, xem đây như phương tiện để ông Táo “cưỡi” về trời, đồng thời cũng gửi gắm mong muốn những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới.

2. Tục chưng hoa ngày tết: Đón xuân với sắc màu

Ngày Tết sẽ không còn trọn vẹn nếu thiếu đi sắc màu của các loài hoa. Đây không chỉ là một thú vui tao nhã, mà còn là cách để con người hòa mình vào không khí xuân tươi mới, gửi gắm những ước vọng tốt lành cho năm mới. Và mỗi miền quê lại mang một nét đặc trưng riêng trong việc lựa chọn và thưởng thức hoa ngày Tết:

  • Miền Bắc: Nơi đây, người dân thường chọn những cành đào phai e ấp, như biểu tượng của mùa xuân, của sự sinh sôi nảy nở và may mắn. Bên cạnh đó, những cây quất cảnh với quả vàng trĩu cành cũng là một phần không thể thiếu trong mỗi gia đình, tượng trưng cho sự đủ đầy và sung túc.Chợ hoa Nhật Tân nổi bật với hoa đào hồng thắm                                                                           (Nguồn : Internet)

  • Miền Trung: Trong khi đó, người dân miền Trung lại ưa chuộng những chậu mai vàng rực rỡ, như ánh nắng mặt trời ấm áp, mang đến niềm vui và hy vọng. Ngoài ra, các loại hoa cúc, hoa lan cũng được yêu thích, bởi vẻ đẹp thanh tao và ý nghĩa cao quý.                                                                                 (Nguồn : Internet)

  • Miền Nam: Còn ở miền Nam, người dân thường chọn những cành mai vàng rực rỡ, cùng những chậu hoa vạn thọ, hoa mào gà, hoa hướng dương với màu sắc tươi tắn, thể hiện mong muốn một năm mới an khang, thịnh vượng. Thêm nữa, các loại hoa trái như dưa hấu, thanh long cũng được bày biện trong nhà, như lời chúc về sự đủ đầy, sung túc.                                                                             (Nguồn : Internet)

3. Tục gói bánh chưng, bánh tét: Hương vị Tết truyền thống 

Chú thích ảnh

(Nguồn : Internet)

Gói bánh chưng, bánh tét là một phong tục truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt. Đây không chỉ là công việc chuẩn bị cho ngày Tết, mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình sum vầy, cùng nhau chia sẻ những câu chuyện vui buồn, thắt chặt thêm tình cảm gia đình. Bên cạnh đó, những chiếc bánh chưng, bánh tét không chỉ là món ăn, mà còn là biểu tượng của sự no đủ, sung túc, là hương vị không thể thiếu của ngày Tết cổ truyền.

4. Tục hái lộc đầu năm: Mong ước may mắn tràn đầy (miền Bắc)

Hái lộc đầu Xuân như thế nào để tài lộc, may mắn cả năm?

(Nguồn : Internet)

Sau thời khắc giao thừa, người dân miền Bắc thường đi hái lộc đầu năm tại các đình, chùa hoặc những nơi linh thiêng. Thực tế, đây không đơn thuần là hành động mang ý nghĩa tượng trưng, mà còn thể hiện ước vọng về một năm mới đầy tài lộc và may mắn. Thế nên, những cành lộc non tươi được mang về nhà, cắm trong lọ, như những lời chúc tốt đẹp nhất cho gia đình trong năm mới.

5. Tục xông đất đầu năm: gửi gắm may mắn đến từng ngôi nhà 

Xông đất đầu năm - nét đẹp văn hóa Việt

(Nguồn : Internet)

Tục xông đất đầu năm là một phong tục quan trọng, thể hiện mong muốn về một năm mới an lành và may mắn, tuy nhiên, mỗi miền lại có những quan niệm và cách thức thực hiện khác nhau:

  • Miền Bắc: Nơi đây, tục xông đất được coi trọng hơn cả, người đầu tiên bước chân vào nhà sau thời khắc giao thừa được xem là người mang đến vận may cho gia chủ. Do đó, việc chọn người xông đất thường được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên tuổi tác, bản mệnh, và sự hòa hợp với gia chủ. Ngoài ra, người xông đất thường được mời đến nhà trước giao thừa, sau đó mới ra về rồi quay lại vào thời khắc đầu năm, để đảm bảo gia chủ có người xông đất đầu tiên.

  • Miền Trung: Ở miền Trung, tục xông đất không quá khắt khe như miền Bắc, chủ yếu mang ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn và hạnh phúc. Tuy nhiên, người dân vẫn thường chọn người có tính cách hòa đồng, vui vẻ và có vận mệnh tốt để xông đất, với mong muốn năm mới mọi việc suôn sẻ, gia đình êm ấm.

  • Miền Nam: Còn ở miền Nam, tục xông đất thường mang tính ngẫu nhiên hơn, ít có sự chọn lựa kỹ càng như ở miền Bắc. Thế nhưng, người dân vẫn tin rằng người đến thăm nhà đầu tiên trong năm mới sẽ mang đến những điều tốt lành, và người xông đất thường là những người thân quen, bạn bè, hoặc hàng xóm có tính cách vui vẻ, lạc quan.

6. Lễ cầu ngư: Ước mong biển cả an lành (miền Trung)

(Nguồn : Internet)

Trong những ngày Tết, đặc biệt là ở các vùng ven biển miền Trung, lễ cầu ngư là một nét văn hóa đặc sắc, thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với biển cả và mong muốn một năm mới mưa thuận gió hòa, tôm cá đầy khoang. Đây không chỉ là một nghi lễ mang tính tín ngưỡng, mà còn là dịp để cộng đồng cùng nhau đoàn kết, chia sẻ những niềm vui và ước vọng chung. Bởi vậy, lễ cầu ngư thường được tổ chức trang trọng, với những nghi thức cúng tế cầu kỳ và những hoạt động văn hóa truyền thống như hát bả trạo, múa lân sư rồng, tạo nên một không gian lễ hội sôi động và ý nghĩa.

7. Tục đi chợ tết: sắm sửa cho ngày xuân

Chợ Tết luôn ngập tràn sắc màu.  			Ảnh: Internet(Nguồn : Internet)

Đi chợ Tết là một hoạt động không thể thiếu trong những ngày cận Tết của người Việt. Đây không chỉ là dịp để mua sắm đồ dùng, thực phẩm cho ngày Tết, mà còn là cơ hội để mọi người cảm nhận không khí rộn ràng, nhộn nhịp của ngày xuân, cũng như cùng nhau chia sẻ những câu chuyện vui buồn trong năm cũ. Vì thế, các chợ Tết luôn tấp nập người mua kẻ bán, với đủ loại hàng hóa, từ những sản vật địa phương đến những món đồ trang trí ngày Tết.

8. Tục thăm viếng mộ tổ tiên, đón ông bà và tiễn ông bà: thể hiện lòng thành kính và gắn kết gia đình 

tham mo to tien 1

(Nguồn : Internet)

Trong những ngày đầu năm mới, người dân Việt Nam thường đi thăm viếng mộ tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với những người đã khuất. Đây không chỉ là một hành động mang tính truyền thống, mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình tụ họp, cùng nhau tưởng nhớ về những người thân yêu, bày tỏ lòng tri ân đối với cội nguồn. Đặc biệt người dân tin rằng vào đêm 30 Tết ông bà tổ tiên sẽ về thăm con cháu. Do đó, các gia đình sẽ dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị mâm cơm cúng tươm tất để đón ông bà về ăn Tết để làm lễ đón ông bà.

Và sau những ngày Tết, việc làm mâm cỗ  "tiễn ông bà", thường được diễn ra từ mùng 3 Tết, bày tỏ lòng lưu luyến, tiếc nuối khi ông bà về lại thế giới bên kia, nhưng vẫn luôn mong ông bà phù hộ độ trì cho con cháu. Qua đó, tục thăm viếng mộ tổ tiên, đón ông bà và tiễn ông bà là một nét đẹp văn hóa thể hiện sự gắn kết gia đình, lòng hiếu thảo và tôn trọng những giá trị đạo đức của người Việt.

Và như thế đó, những phong tục độc đáo của Tết Việt, trải dài từ Bắc chí Nam, đã vẽ nên một bức tranh văn hóa đầy màu sắc và ý nghĩa. Từ những nghi lễ trang nghiêm, đến những hoạt động vui chơi giải trí sôi động, và những phong tục mang đậm bản sắc vùng miền, tất cả đều góp phần tạo nên một cái Tết Việt không thể nào quên. Chính vì vậy, hãy cùng nhau trân trọng, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp này, để Tết Việt mãi là niềm tự hào của dân tộc và là cầu nối gắn kết các thế hệ, đưa hương vị ngày xuân lan tỏa mãi trong tim mỗi người con đất Việt. Chúc cho tất cả chúng ta, một năm mới an khang, thịnh vượng, và tràn đầy niềm vui và hạnh phúc!